Znaczenie instrumentalnej twórczości Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego dla budowania stylu narodowego w muzyce polskiej XIX wieku

Agnieszka Chwiłek

doi:10.56693/sc.83

Data publikacji : 2018-12-17

Tom 2 Nr 2 (2018)

Znaczenie instrumentalnej twórczości Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego dla budowania stylu narodowego w muzyce polskiej XIX wieku

Agnieszka Chwiłek

DOI: https://doi.org/10.56693/sc.83

Abstrakt

Skromną ilościowo literaturę przedmiotu poświęconą twórczości Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego tworzą przede wszystkim nieliczne artykuły dotyczące tematyki operowej i wzmianki o twórczości kompozytora w opracowaniach monograficznych historii muzyki polskiej XIX wieku. Również artykuły Macieja Negreya poświęcone II Symfonii c-moll i monografia Williama Smialka nie wyczerpują problematyki muzyki instrumentalnej tego kompozytora. Rozmiary i wartość artystyczna tej części spuścizny twórczej, jej różnorodność gatunkowa, a także przesycenie jej wątkami narodowymi to powody, dla których należy uznać Dobrzyńskiego za najwybitniejszego polskiego kompozytora I połowy XIX wieku tworzącego w kraju. W artykule zwracam uwagę na grupę najważniejszych jego dzieł instrumentalnych (realizowanych w formie cyklu sonatowego) i dwa sposoby tworzenia muzyki w duchu narodowym, które w tych kompozycjach wykorzystywał. Punkt wyjścia do rozważań stanowią wybrane teksty teoretyczne i historyczne Kazimierza Brodzińskiego postulujące konieczność budowania sztuki narodowej.

Słowa kluczowe:

Dobrzyński, sztuka narodowa, tańce polskie, mazurek, mazur, kujawiak, oberek, polonez, krakowiak, pieśń, symfonia, koncert, kameralistyka, sekstet, kwintet, kwartet, trio, duo, cykl sonatowy,, sonata

Szczegóły

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Chwiłek, A. (2018). Znaczenie instrumentalnej twórczości Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego dla budowania stylu narodowego w muzyce polskiej XIX wieku. Studia Chopinowskie, 2(2), 30–43. https://doi.org/10.56693/sc.83

Wskaźniki altmetryczne

Bibliografia

Irena Poniatowska, Dobrzyński – Chopin: Similarities and Differences in Style, w: After Chopin. The Influence of Chopin’s Music on European Composers up to the First World War, Warszawa 2012, s. 43 [tłum. red.].

Alina Nowak-Romanowicz, Muzyka polskiego Oświecenia i wczesnego Romantyzmu, w: Z dziejów polskiej kultury muzycznej, t. 2: Od Oświecenia do Młodej Polski, red. Stefania Łobaczewska, Tadeusz Strumiłło, Zygmunt Szweykowski, Kraków 1966, s. 132. Cyt. za: Bogumiła Mika, Polska identyfikacja w muzyce Józefa Elsnera, w: Józef Elsner (1769-1854). Życie – działalność – epoka, red. Remigiusz Pośpiech, Opole 2013, s. 340.

Ibidem, s. 137.

A. Nowak-Romanowicz, Styl muzyki Elsnera, w: Obchody 200 rocznicy urodzin Józefa Elsnera, red. Piotr Świerc, Grodków 1969, s. 44. Cyt. za: Bogumiła. Mika, Polska identyfikacja…, op. cit., s. 340.

Mieczysław Tomaszewski, Kategoria narodowości i jej muzyczna ekspresja, w: idem, Interpretacja integralna dzieła muzycznego. Rekonesans, Kraków 2000, s. 104.

Tomasz Nowak, Polskie tańce narodowe pomiędzy powstaniem kościuszkowskim a styczniowym, „Studia Choreologica” 11 (2010), s. 165. Wyniki detalicznych badań poświęconych poszczególnym tańcom są przedmiotem kolejnych publikacji: Mazur w XIX-wiecznej polskiej kulturze tanecznej, „Studia Choreologica” 12 (2011); idem, Formy kujawiaka jako tańca narodowego, „Studia Choreologica” 14 (2013).

Idem, Polskie tańce narodowe…, s. 184–185.

Kazimierz Brodziński, O tańcach polskich, „Gazeta Krakowska” 36 (1831), s. 956, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/93614/edition/86946/content?ref=desc [dostęp: 26.11.2018].

Idem, O tańcach polskich, „Gazeta Krakowska” 242 (1831), s. 980, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/93633/edition/86964/content?&ref=desc [dostęp: 26.11.2018].

Józef Elsner, Rozprawa o metryczności i rytmiczności języka polskiego: szczególniéy o wierszach polskich we względzie muzycznym. Cz. I przez Józefa Elsnera z przykładami rzecz obiaśniaiącemi przez Kazimierza Brodzińskiego, Warszawa 1818, http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=2740 [dostęp: 13.11.2018, w pliku s. 17]; por. idem, Rozprawa o metryczności i rytmiczności języka polskiego, red. Joanna Dzidowska, publikacja sfinansowana przez Instytut Muzyki i Tańcach w ramach programu „Muzyczne Białe Plamy” edycja 2014, s. 37: http://imit.org.pl/uploads/ materials/files/J.%20Elsner%20-%20Rozprawa% 20o%20metryczności%20i%20 rytmiczności%20języka%20polskiego% 20-%20wydanie%20krytyczne%20.pdf [dostęp: 27.11.2018].

Oba wykłady zamieszczone zostały w: Kazimierz Brodziński, Mowy i pisma patrjotyczne oraz O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej, oprac. Ignacy Chrzanowski, Kraków 1926, s. 1– 63 oraz 75–92, http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=46049 [dostęp: 13.11.2018]. Znakomite uzupełnienie powyższych stanowi przetłumaczony przez Brodzińskiego tekst Jak dalece zakłady naukowe mogą mieć wpływ na ukształcenie ducha narodowego? Przekład z Vogta, w: idem, Dzieła, t. 8, op. cit., s. 211–225. https://polona.pl/item/dziela-t-8-rozprawy-rozne,NjYzMDU3MjM/216/#item [dostęp: 21.11.2018].

Kazimierz Brodziński, O narodowości Polaków, w: idem, Mowy i pisma patriotyczne, Kraków 1926, http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=46049, s. 76–77 [dostęp: 13.11.2018].

Kazimierz Brodziński, O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji, Krakow 1920, s. 79 http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=31189 [dostęp: 14.11.2018].

Ibidem, s. 45.

Zofia Chechlińska, Historia muzyki polskiej, t. 5, cz. I: Romantyzm 1795– 1830, Warszawa 2013, https://fbc.pionier.net.pl/details/nnlbWlq [dostęp: 13.11.2018 ], s. 580.

http://www.bilp.uw.edu.pl/ti/1865/foto/n29.htm [dostęp: 14.11.2018], s. 30.

Zdzisław Jachimecki, Muzyka polska w rozwoju historycznym od czasów najdawniejszych do doby obecnej, t. 1, cz. 2, Wiek XVIII do połowy wieku XIX, Kraków 1951, s. 247.

Maciej Negrey, The Polish Symphony after Beethoven, w: Beethoven 4. Studien und Interpretationen, red. Mieczysław Tomaszewski, Magdalena Chrenkoff, Kraków 2009, s. 85–94; idem, Dobrzyński and Lachner: Two Laureates of the Viennese Composition Competition in 1835, w: ibidem, s. 445–451.

Y. [b.d.], O współczesnych kompozytorach polskich, „Tygodnik Ilustrowany” z 2 kwietnia 1838 r., s. 6, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/88511?tab=1 [dostęp: 14.11.2018].

Podaję za: Włodzimierz Poźniak, Muzyka kameralna i skrzypcowa, w: Z dziejów polskiej kultury muzycznej…, op. cit., s. 472.

Stefan Śledziński, Zarys dziejów symfonii polskiej w XIX wieku, w: ibidem, s. 423.

Historię zawiłych zależności między materiałem Sekstetu i II Symfonii przekonująco wyjaśnia Maciej Negrey w przywołanych wyżej artykułach.

Kompozycja ta jest w istocie sonatą na obsadę duetową. Numer opusowy 47 powtarza się w utworze Souvenir de Dresde na obój, wiolonczelę i fortepian.

Grupę tę uzupełniają trzy marsze z lat 1830–1831: Marsz ulubiony ks. Józefa Poniatowskiego, Marsz Gwardii Narodowej i dedykowany generałowi Janowi Skrzyneckiemu Marche triomphale.

Zdzisław Jachimecki, Muzyka polska w rozwoju historycznym…, op. cit., s. 248.

Kazimierz Brodziński, O stanie i duchu literatury za Stanisława Augusta, za Księstwa Warszawskiego i w teraźniejszych czasach, w: idem, Pisma estetyczno-krytyczne, opr. Aleksander Łucki, Warszawa 1934, t. 2, s. 220, http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=29850 [dostęp: 14.11.2018].

Agnieszka Chwiłek

Biogram

Pracuje w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego od 1994 roku. W badaniach koncentruje się na muzyce XIX i XX wieku, szczególnie na twórczości Schumanna oraz Szymanowskiego i innych kompozytorów polskich. Obecnie w kręgu jej zainteresowań badawczych pozostają liryka wokalna Feliksa Nowowiejskiego oraz polska muzyka kameralna XIX wieku w kontekście europejskim. Opublikowała m.in. Die motivische Integration in den fruhen Klavierzyklen von R. Schumann, w: Chopin w kręgu przyjaciół t. 3, Warszawa 1997; Problematyka gatunkowa Novelletten op. 21 R. Schumanna, „Polski Rocznik Muzykologiczny” 2006; The Scriabin Theme in the first Phase of Karol Szymanowski’s Creative Development, „Musicology Today” 2008; „Kennst du das Land?” Johanna Wolfganga Goethego w pieśniach Stanisława Moniuszki i kompozytorów niemieckich, w: Książę muzyki naszej. Twórczość Stanisława Moniuszki jako dziedzictwo kultury polskiej i europejskiej, Warszawa 2008; Znaczenie ostatnich pieśni Roberta Schumanna i Johannesa Brahmsa w ich późnej twórczości, w: „Odwieczne pieśni”.... Mieczysławowi Karłowiczowi w stulecie śmierci, „Polski Rocznik Muzykologiczny” 2009; Kameralistyka polska drugiej połowy XIX wieku – problematyka badawcza, „Polski Rocznik Muzykologiczny” 2012; Karol Szymanowski’s Output as the Beginning of the New Era of Polish Music, w: On Karol Szymanowski and Polish music, Beijing 2014; „I’m devoting a great deal of attention to melody”. Melody in piano works of the first decade in the oeuvre of Robert Schumann, w: The Lyric and the Vocal Element in Instrumental Music of the Nineteenth Century, Warszawa 2017.